Vise informacija na blogu o filmovima mozete procitati na KINEMATOGRAFIJA
HOROR FILMOVI
Horor filmovi su osmišljeni ne bi li izazvali strah, bojaz, gađenje, teror ili užas kod gledalaca. Zapleti, zle sile, događaji i likovi nekada i vanzemaljskog porekla se nameću svakodnevnici. Likovi u filmovima su vampiri,zombiji, razna čudovišta, serijske ubice i drugi likovi inspirisani strahom. U početku filmovi to su bili likovi iz knjiga, kao što je “Drakula”, “Mumija”, “Čovek vuk”, “Fantom iz opere” i “Dr. Džekil i Gospodin Hajd”.
U početku su bili kritikovani zbog slikovitog nasilja i okarakterisni kao niskobudžetni filmovi B produkcije, eksploatisani filmovi. Bilo kako bilo, neki velike kuće i ugledni režiseri su napravili pomake u ovom žanru. Neki horor filmovi vuku na neke druge žanrove, kao što su naučna fantastika, fantastika, crne komedije i trileri. Žanr horor je star koliko i sam film.
Ranije holivudske drame udvostučile su se u horor tematici, uključujući i verziju Zvonar Bogorodične crkve iz 1923.godine i “Čudovište”(The Monster) iz 1925.godine (u oba filma uloge tumači Lon Čejni (Lon Chaney), prva američka zvezda horror filmova). Ipak, njegova najpoznatija uloga je bila u filmu “Fantom iz opere”(The Phantom of the Opera) iz 1925.možda istinski prethodnik globalno poznatih horror serijala.
Takođe tih godinaVal Luton(Val Lewton) bio režirao seriju uticajnih filmova B produkcije za RKO studio, uključujući “Ljudi mačke”(Cat People) iz 1942, I Walked with a Zombie iz 1943 i The Body Snatcher iz1945. 1950. Sa značajnim promenama u tehnologiji koje su se desile 1950-ih godina. Ton koji se pojavio u filmovima otcepio je horor filmove od Gotik stila i pripojio ih naučnoj fantastici. Na izgled beskrajna produkcija nisko budžetnih filmova sa temom kako čovečanstvo pobeđuje vanzemaljske pretnje i smrtonosne mutacije . Ovi filmovi su omogućile obilate mogućnosti pri eksperimentisanju sa publikom, sa patentom kao što je 3D i "Percepto" producent Viljem Kesl (William Castle's) je koristio tehnologiju pseudo-elektroskog šoka za film The Tingler iz 1959. mameći publiku za, iz nedelje u nedelju, sve većim i jačim strahom. Klasični filmovi ovog perioda The Thing from Another World iz 1951. Christian Nyby-a ali se smatra da je to delo Haurda Hoksa (Howard Hawks) i Invasion of the Body Snatchers Dona Sigela(Don Siegel's) iz1956. su uspeli da kanališu paranoju hladnog rata, u zastrašujuću atmosferu bez direktnog uticaja događaja tog perioda. Reditelji su tokom decenije nastavili da spajaju elemente horror filma sa naučnom fantastikom. The Curse Of Frankenstein (Hammer Production, 1957)
Period krajem 1950-ih i početkom 1960-ih, je predstavljao razvitak prizvodnje horor filmova, uključujući Veliku Britaniju “Hammer Film Productions”.Ovaj studio je doživeo veliki internacionalni uspeh, krvavih filmova u boji, koji su koristili likove iz klasičnih filmova: The Curse of Frankenstein (1957), Dracula (1958), and The Mummy (1959) kao i mnogi nastavci. Studio i režiser Terens Fišer(Terence Fisher),su su prihvaćeni od strane većine kao pioniri modernog horor filma. Drugi stidiji su takođe doprineli razvitku filma u Velikoj Britaniji 1960-ih i '70-ih uključujući Tigon-British and Amicus, najpoznatijih po svom antološkom filmu Dr Terror's House of Horrors (1965). American International Pictures (AIP) su takođe napravili seriju filmova sa temom iz knjiga Edgara Alana Poa koje je režirao Rodžer Korman(Roger Corman) u glavnoj ulozi sa Vinsentom Prajsom(Vincent Price).Ovi ponekad kontraverzni u utrli puteve za filmove sa eksplicitnim nasiljem kako u horror filmovima tako i u meinstrim filmovima.
Horor zanr je star otprilike koliko i sam film. Prva prikazivanja natprirodnih pojava, pojavljuju se u nekoliko kratkih filmova bez zvuka stvorenih od pionira filma kao sto su Georges Méliès u kasnim 1890-im godinama, a jedan od njegovih najpoznatijih je La Manoir du diable (ili "The Devil's Castle"), snimljen 1896 godine i uzima se za prvi horor film. Jos jedan njegov poznati film je La Caverne maudite (ili "The Cave of the Demons"), snimljen 1898 godine. U ranim godinama 20 veka horor film dobija znatna unapredjenja ukljucujici i pojavljivanje prvog cudovista u dugometraznom horor filmu, Quasimoda, grbavca iz Notre-Dama koji se pojavio u Victor Hugo-voj knjizi, “Notre-Dame de Paris”(izdatoj 1831 godine). Filmovi Alice Guya sa Quasimodom kao glavnim likom su Esmeralda (1906), The Hunchback (1909), The Love of a Hunchback (1910) i Notre-Dame de Paris (1911).
Mnogi od prvih horor ostvarenja su dela Nemackih reditelja izmedju 1910 i 1920 godine, a mnogi od njih su znacajno uticali na kasniju Hollywood-sku produkciju. Paul Wegener-ov The Golem snimljen 1915 godine je bio prekretnica; godine 1920 Robert Wiene-ov The Cabinet of Dr. Caligari je bio koliko kontraverzan Americkoj publici, toliko i dobro prihvacen od strane posle ratnih sentimentalista i uticajan u svom ekspresionistickom stilu; najznacajniji film ove ere horora je sigurno Nosferatu iz 1922 godine, reditelja F. W. Murnaua, prvi sa vampirskom temom i nezvanicna adaptacija Bram Stoker-ovog Dracule. Rane Hollywood-ske drame su sadrzavale horor tematiku, ukljucujuci verzije The Hunchback of Notre Dame (1923) i The Monster (1925) (u kojima je glavne uloge igrao Lon Chaney, Sr. prva Americka horor zvezda). Njegova najpoznatija uloga je u filmu The Phantom of the Opera (1925).
1930s & 1940s
U ranim 1930-im Americke filmske produkcijske kuce, pre svih Universal Pictures Co. Inc. , pocinju da popularizuju horor film, prenoseci na platno seriju uspesnih filmova sa gotskom tematikom, ukljucujuci filmove kao sto su Dracula (1931) i The Mummy (1932), od kojih su neki uticali na stvaranje naucno-fantasticnog filma sa gotskim hororom; kao sto su James Whaleo-va ostvarenja Frankenstain (1931) i The Invisible Man (1933). Ovi filmovi koji su stvoreni radi uzbudjenja, u sebi su nosili i mnoge druge osbiljnije elemente pod uticajem nemackih ekspresionistickih filmova iz 1920-ih. Neki glumci su poceli da grade citave karijere u ovakvim filmovima, od kojih su najpoznatiji Boris Karloff i Bela Lugosi. Drugi studiji su imali mnogo manje uspeha, ali Rouben Mamoulin-ov Dr. Jekyll and Mr. Hyde (Paramount, 1931) i Michael Curtiz-ov Mystery of the Wax Museum (Warner Brothers, 1933) su znacajni horor filmovi.
Universal nastavlja da snima horor filmove tokom 1940-ih, sa The Wolf Man (1941), koji nije prvi film o vukodlaku, ali je sigurno jedan od najuticajnijih. Tokom ove decenije Universal nastavlja da radi na Frankenstain serijalu, kao i znatnom broju filmova u kojima predstavlja cudovista iz ovog filma. Takodje, u ovoj deceniji Val Lewton producira seriju uticajnih B-pictures za RKO Pictures, ukljucujuci Cat People (1942), I Walked with the Zombie (1943) i The Body Snatcher (1945).
1950s
Sa dramaticnim promenama u tehnologiji koji su obelezile 1950-e, ton horor filmova odbacuje gotiku i priblizava se naucno-fantasticnom zvuku. Teme nisko-budzetnih filmova ove decenije je pretnja covencanstvo koja dolazi “sa strane”: invazije vanzemaljaca i smrtonosne mutacije ljudi, biljaka i insekata. Ovi filmovi su omogucili iskoriscavanje publike, filmovima kao sto je “Percepto” (producenta Williama Castlea koristeci pseudo-electric-shock tehniku kasnije koriscenu u filmu The Tingler iz 1959 godine), terajuci publiku iz nedelje u nedelju na strah.Klasicni horor filmovi ovog perioda su The Thing from Another World (1951 pripisan Christianu Nybyu, ali se kasnije ispostavilo da je delo Howarda Hawksa) i Don Siegelov Invasion of the Body Snatchers (1956), koji je sirio paranoju Hladnog Rata u atmosfersku uzasnutost, sa direktnim iskoriscavanjem dogadjaja tih dana.
U kasnim 1950-im i ranim 1960-im veliki broj produkcijskih kuca se fokusirao na stvaranje horor filmova, ukljucujuci i Britansku kompaniju Hammer Film Productions. Hammer je stvorio ogromni internacionalni uspeh sa krvavim horor filmovima u kojima su igrali klasicni horor glumci kao sto su Peter Cushing i Christopher Lee, u filmovima kao sto su The Curse of Frankenstain (1957), Dracula (1958) i The Mummy (1959) i mnogi drugi. Hammer i reziser Terence Fisher su predstavljeni kao pioniri modernog horor filma. Druge kompanije su izvrsile udar na produkciju horor filma u Britaniji tokom 1960-ih i 1970-ih, ukljucujuci kompanije kao sto su Tigon-British i Amicus, kasnije najpoznatiji iz njihova produkcije Dr. Terror’s House of Horrors (1965). izmedju ostalih.
American International Pictures (AIP) pravi seriju filmova zasnovanih na delu Edgar Allan Poe-a, produciranih od strane Rogera Cormana, u kojima je glavnu ulogu igrao Vincent Price. Ova ponekad kontraverzna produkcija, je prokrcila put eksplicitnom nasilju kako u horor tako i u drugim filmovima.
1960s
1960-ih istice se zanr “psychological horror”, sa trilerima kao sto su Psycho (1960) Alfreda Hitchcocka, koristeci ljude-monstrume umesto natprirodnih da bi uplasili publiku; Michael Powellov Peeping Tom (1960), koji je klasicni primer ovog zanra. Psiholoski horori su nastavljeni da se snimaju sporadicno, sa The Silence of the Lambs (1991), kasnijim hitom ove subkulture, dok su neki od ovih filmova presli u zanr crimea i thrillera.
Duhovi i monstrumi su i dalje bili popularni. The Innocents (1961) i The Hounting (1963) su dva natprirodna psiholoska horror filma iz ranih 1960-ih godina sa visokom produkcijom i gotskom atmosferom. Hitchcock-ove The Birds (1963) su imale moderniju podlogu; primer “podivljale prirode”, kombinovane sa psiholoskim hororom.
Izuzetak (niskobudzetnih filmova) su filmovi Blood Feast (1963) i Two Thousand Maniacs (1964). Jedan od najuticajnijih filmova kasnih 1960-ih je George Romerov Night of the Living Dead (1968). Ovaj film sa zombie tematikom je kasnije postao “kulturalno i istorijski vazan”, dovoljno da udje u united States National Film Registry. Kombinovanje psiholoskog trilera sa secenjem/komadanjem, jos vise je udaljilo zanr od trendova gotskih horora ranijih decenija i priblizilo horror svakodnevnom zivotu.
Film Romana Polanskog Rosemary’s Baby (1968) postigao je koliko kriticki toliko i popularni uspeh, a sa jos vecom popularizacijom okultnog tokom 1970-ih, koji je ukljucivao i top box office film The Exorcist (1973) (reziranog od strane Williama Friedkina i napisana od strane Williama Peter Blattya, koji je i napisao delo), sa uspehom drugih horror filmova doprinosi tome da Djavo postane natprirodno zlo, cesto posedajuci trudne zene ili decu. Zla deca i reinkarnacije postaju popularni subjekat (primer je film Roberta Wisea iz 1977 godine Audrey Rose, koji nas suocava sa covekom koji tvrdi da je njegova kcerka reinkarnacija druge mrtve osobe). Drugi popularan satanisticki horor film je The Omen (1976), gde covek shvata da je njegov prtogodisnji usvojeni sin Antihrist.
Ideje 1960-ih pocinju da uticu na horror film, kako mladost ukljucena u protivkulturu pocinje da istrazuje medije. Wes Craven-ov film The Last House on the Left (1972) i Tobe Hooper-ov The Texas Chain Saw Massacre (1974) su nazvani hororima Vijetnamskog rata koji pomeraju granice do ivice; George Romero snima Dawn of the Dead (1978); Kanadski reziser David Cronenberg unapredjuje “mad scientist” podzanr istrazivajuci privremeni strah prema tehnologiji i drustvu i donosi inovaciju “body horror”, koja pocinje filmom Shievers (1975).
Takodje 1970-ih, horor autor Stephen King, dete 1960-ih, prvi put stupa na filmsku scenu. Adaptacije mnogih njegovih dela dolaze kroz film na veliki ekran, pocinjuci sa Brian DePalmovom adaptacijom Kingove prve izdate novele, Carrie (1976), koji je nominovan za Academy Award, isticuci da njegov film ima cilj da istrazi psiholoski uticaj, a manje da uplasi. John Carpenter, (koji je rezirao crnu komediju Dark Star (1974)) i Howard Hawk-inspirisani akcionim filmom Assault on Percinct 13 (1976), stvaraju hit Halloween (1978), pocetak modernog “slasher filma”. Ova podkultura je sadrzala veliki broj nasilnih filmova nastalih u ovoj deceniji, Halloween takodje postaje najuspesniji nezavisni film svih vremena. Drugi slasher filmovi vredni pomena snimljeni tokom 1970-ih ukljucuju Bob Clarkov Black Christmas (1974).
Godine 1975 Steven Spielberg skrece paznju na sebe filmom Jaws, stvarajuci tako ne samo uspesan horor film, vec i film koji je bio uspesan na box officeu. Film je zapoceo talas filmova o zivotinjama-ubicama kao sto su Joe Dante-ovi Piranha, Orca i Up From The Depths. Jaws je cesto predstavljan kao jedan od prvih filmova koji je koristio tradicionalne B-movie elemente horor i kasapljenje u visokobudzetnom Hollywood filmu. Godine 1979 film Alien kombinuje naturalisticku glumu i graficko nasilje 1970-ih godina.
U isto vreme, pocinje eksplozija horor filma u Evropi, narocito od strane Itlijanskih umetnika kao sto su Mario Bava, Dario Argento i Lucio Fulci i Spanskih umetnika kao sto su Jacinto Molina (poznat kao Paul Naschy) i Jesus Franco, koji susnimali na engleskom i tako punili bioscope. Ovi filmovi su bili pod uticajem uspeha Hammera iz 1960-ih i ranih 1970-ih, generalno koristeci tradicionalne horor motive kao sto su vampire, vukodlaci, psiho-ubice, demoni, zombiji, ali odnoseci se sa njima na Evropski nacin koji je ukljucivao kasapljenje i seksulnost. Nacionlni filmovi vredni pomena su “giallo” filmovi iz Italije i Jean Rollin-ovi romanticno/eroticni filmovi iz Francuske.
U medjuvremenu, u Hong Kongu, umetnici inspirisani uspehom Hammera i Euro-horora pocinju da produciraju horor filmove sa neobicnom Azijskom uvrntoscu. Shaw Studios producira film Legend of the Seven Golden Vampires (1973) u saradnji s Hamerom, tezeci da stvore svoj originalni film. Zanr je eksplodirao pocetkom 1980-ih, sa Sammo Hung-ovim filmom Close Encounters of the Spooky King (1981), lnsirajuci podzanr “kung-fu coedy horror”, podzanr koji su karakterisali poskakivajci lesevi i zenski duhovi, poznati kao fox spirit, od kojih su najpoznatiji Mr. Vampire 91985) i A Chinese Ghost Story (1987).
1980s
Skoro svaki uspesni horor film 1980-ih imao je svoj nastavak. Godine 1982 film Poltergeist (reziran od strane Tobe Hoopera) doziveo je dva nastavka kroz televizijske serije. Beskrajni nastavci Helloween, Friday the 13th (1980) i Was Craven-ov A Nightmare on Elm Street (1984), bili su popularni horor folmovi 1980-ih, uprkos cinjenici da je ovaj trend dosta kritikovan. Jos jedan popularan film 1980-ih je Stephen King-ov i George A. Romerov Creepshow je doziveo svoj nastavak 1987 godine, Creepshow 2.
Nista manje, originalni horor filmovi su se pojavljivali sporadicno: Clive Barkerov Hellraiser (1987) i Tom hollandov Child’s Play (1988), su doziveli ogroman uspeh, uprkos cinjenici da su praceni nastavcima. Takodje, godine 1980 snimljen je Stanley Kubrick-ov natprirodni triler The Shining, koji je postao jedan od najpopularnijih i najuticajnijih filmova decenije.
Kako je filmski box office trazio sve osbiljnije filmove, uspeh modernog horor filma poceo je da opada (na primer John Carpenter-ov The Thing (1982)) pocinje da trazi novu publiku medju kucnim gledaocima, a ne u bioskopima. Motel Hell (1980) i Frank Henelotter-ov Basket Case Dead (1982) su prvi filmovi 1980-ih sa mracnom atmosferom prethodne decenije, (zombie filmovi kao sto su Night of the Living Dead i Down of the Dead su sadrzavali crnu komediju i satiru, ali su bili vise mracni nego smesni). David Cronenberg izdaje rimejk filma The Fly koji je snimljen 1986 godine,otprilike nekoliko nedelja posle James Cameron-ovog Aliens, Stuart Gordon-ovog Re-Animator, Dan O’Bannon-ovog The Return of the Living Dead i Lloyd Kaufmn-ovog The Toxic Avanger (svi snimljeni 1985 godine),. Sam Raimi snima Evil Dead II (1987), nastavak filma The Evil Dead (1981)-pokusavajuci da stvori horor-komediju. Reditelj sa Novog Zelanda Peter Jackson inspirisan Raimi-jevim pokusajem snima mikro-budzetski film Bad Taste (1987). Iste godine, od Nemca Jörga Buttgereita, nam dolazi film Nekromantik, uznemirujuci film o zivotu i smrti nekrofilijaka.
Horor filmovi su sve vise postajali kontraverzni: u UK su zabranjival takav material i nisu dopustali deci da ih gledaju. Mnogi vilmovi su oznaceni kao ‘video nasties” i zabranjivani. U USA, Silent Night, Deadly Night, veoma kontraverzan film iz 1984 godine, doziveo je neuspeh u biodkopima, a kasnije povucen izdalje produkcije zbog svoje teme: ubica Santa Claus (Deda Mraz).
U prvoj polovini 1990-ih, zanr se nadovezuje na teme iz 1980-ih godina. Ovo je praceno manje znacajnim komercijalnim uspehom nastavaka filmova iz Child’s Play i Leprechaun serije. Filmovi A Nightmare on Elm Street, Friday the 13th, i Halloween su doziveli svoje nastavke tokom 1990-ih, i svi su praceni negativnim kritikama, izuzev Was Craven-ovog New Nightmare.
Zabeleska: New Nightmare, pracen Filmovima In The Mouth of Madness, The Dark Half i Candyman, su deo mini-pokreta samo-opustajucih horor filmova. Sto znaci da je svaki film doticao odnose izmedju nerealnog/izmisljenog horora i realnog horora. Candyman, npr. istrazuje povezanost izmedju urbane legende i realisticnog horora sa rasizmom ciji product je zastrasujuc. In The Mouth of Madness zauzima literalni pristup, dok njegov protagonista prelazi iz stvarnog sveta u novelu/knjigu ludaka kojeg prati. Ovaj refleksivni stil postaje jos upecatljiviji i ironicniji sa dolaskom fima Scream.
Kanadski film Cube (1997) je najverovatnije jedan od retkih horor filmova 1990-ih koji je baziran na relativnom knjizevnom konceptu: u stanju je da izazove veliku razmeru razlicitih strahova, a dotice se i socijalnih tema (kao sto je strah od birokratije), koji je prethodno bio totalno neiskoriscen.
Dva glavna problema koji su potisnuli horor film u ovom periodu: kao prvo, horor zanr je sam sebe zasitio neprestanim kasapljenjem koje se prikazivalo u filmovima iz 1980-ih. Drugo, adolescentska publika koja je osetila krvavost i morbidnost prethodne decenije je odrasla, a zamenjena je publikom koja je bila zarobljena eksplozijom naucne fantastike i fantazije, sa specijalnim efektima i kompjuterski generisanim slikama.
Horor filmovi su osmišljeni ne bi li izazvali strah, bojaz, gađenje, teror ili užas kod gledalaca. Zapleti, zle sile, događaji i likovi nekada i vanzemaljskog porekla se nameću svakodnevnici. Likovi u filmovima su vampiri,zombiji, razna čudovišta, serijske ubice i drugi likovi inspirisani strahom. U početku filmovi to su bili likovi iz knjiga, kao što je “Drakula”, “Mumija”, “Čovek vuk”, “Fantom iz opere” i “Dr. Džekil i Gospodin Hajd”.
U početku su bili kritikovani zbog slikovitog nasilja i okarakterisni kao niskobudžetni filmovi B produkcije, eksploatisani filmovi. Bilo kako bilo, neki velike kuće i ugledni režiseri su napravili pomake u ovom žanru. Neki horor filmovi vuku na neke druge žanrove, kao što su naučna fantastika, fantastika, crne komedije i trileri. Žanr horor je star koliko i sam film.
Prvi prikaz vanzemaljskih pojava su se našle u nekoliko kratkih nemih filmova koje je snimio pionir kao što je bio Georges Méliès kasnih 1890-tih,najznačajniji je bio Le Manoir du diable “Đavolji zamak” iz 1896, kojem se pripisuje da je bio prvi horor film. Drugi njegov projekat je bio 1898 godine La Caverne maudite “Pećina demona”.
Početak 20-og veka predstavlja prekretnicu horor filmova ukljičujući prvo pojavljivanje čudovišta u dugometražnoj formi “Kvazimodo”( Quasimodo), Zvonar Bogorodične crkve koji se pojavio u knjizi Viktora Igoa "Notre-Dame de Paris" objavljene 1831. Film “Kvazimodo” se prikazuje zajedno sa “Esmeraldon”Alisa Gaja (1906), The Hunchback (1909), The Love of a Hunchback (1910) and Notre-Dame de Paris (1911). Notre-Dame de Paris (1911)
Prve prikazivane horor filmovi su kreirali nemački režiseri 1910-ih, 1920-tih godina, koji su u mnogome uticali na dalji razvoj Holivuda. 1920 The Cabinet of Dr. Caligari Roberta Viena je bio, kako kontraverzan američkoj publici zbog posleratnog stanja, tako je imao uticaj na njegov ekspresionistički stil. Najstari film tog doba je bio prvi inspirisan vampirima, Nosferatu (1922) F. V. Murnaua, nelegalna adaptacija knjige “Dracula” Brema.
Prve prikazivane horor filmovi su kreirali nemački režiseri 1910-ih, 1920-tih godina, koji su u mnogome uticali na dalji razvoj Holivuda. 1920 The Cabinet of Dr. Caligari Roberta Viena je bio, kako kontraverzan američkoj publici zbog posleratnog stanja, tako je imao uticaj na njegov ekspresionistički stil. Najstari film tog doba je bio prvi inspirisan vampirima, Nosferatu (1922) F. V. Murnaua, nelegalna adaptacija knjige “Dracula” Brema.
Ranije holivudske drame udvostučile su se u horor tematici, uključujući i verziju Zvonar Bogorodične crkve iz 1923.godine i “Čudovište”(The Monster) iz 1925.godine (u oba filma uloge tumači Lon Čejni (Lon Chaney), prva američka zvezda horror filmova). Ipak, njegova najpoznatija uloga je bila u filmu “Fantom iz opere”(The Phantom of the Opera) iz 1925.možda istinski prethodnik globalno poznatih horror serijala.
Početkom 1930.godine američki producenti, najviše Universal (Universal Pictures Co. Inc.) popularišu horor filmove, prikazujući na platnu seriju uspešnih Gotik filmova uključujući „Drakulu“ (Dracula) iz 1931. i „Mumiju“The Mummy (1932).
Neki Gotik horori su se stopili sa naučno-fantastikom kao što je „Frankenštajn“ (Frankenstein) Džejmsa Vejla (1931) i „Nevidljivi čovek“(The Invisible Man) (1933). Ovi filmovi, osmišljeni da oduševe, takođe sačinjen od značajnih elemenata. Pod uticajem Nemačkog ekspresionizma ’20-tih godina. Neki glumci su počeli da grade svoje karijere u ovakvim filmovima, kao što su to bili Bors Karlo(Boris Karloff) i Bela Lugozi (Bela Lugosi) Ostali stidiji nisu imala tako veliki uspeh, ali Paramaunt 1931. izbacuje film “Dr. Džekil i Gospodin Hajd” (Dr. Jekyll and Mr. Hyde) Rouben Mamoulian i “Misterija voštanog muzeja” (Mystery of the Wax Museum) Majkla Kurtisa (Michael Curtiz's)Vorner Broders studija, koji su takođe bili veoma poznati filmovi.
Univerzal studio nastavlja sa radom i tokom 1940.godine sa filmom “Čovek vuk” (The Wolf Man) iz 1941-e, ne prvi film sa vukodlacima, ali svakako najuticajniji. Tokom čitave decenije Univerzal je nastavio da pravi više nastavaka istog filma, na primer serija Frankenštajn, kao i druge u kojima se pojavljuju čudovišta iz istog filma.
The Wolf Man (1941)
Univerzal studio nastavlja sa radom i tokom 1940.godine sa filmom “Čovek vuk” (The Wolf Man) iz 1941-e, ne prvi film sa vukodlacima, ali svakako najuticajniji. Tokom čitave decenije Univerzal je nastavio da pravi više nastavaka istog filma, na primer serija Frankenštajn, kao i druge u kojima se pojavljuju čudovišta iz istog filma.
The Wolf Man (1941)
Takođe tih godinaVal Luton(Val Lewton) bio režirao seriju uticajnih filmova B produkcije za RKO studio, uključujući “Ljudi mačke”(Cat People) iz 1942, I Walked with a Zombie iz 1943 i The Body Snatcher iz1945. 1950. Sa značajnim promenama u tehnologiji koje su se desile 1950-ih godina. Ton koji se pojavio u filmovima otcepio je horor filmove od Gotik stila i pripojio ih naučnoj fantastici. Na izgled beskrajna produkcija nisko budžetnih filmova sa temom kako čovečanstvo pobeđuje vanzemaljske pretnje i smrtonosne mutacije . Ovi filmovi su omogućile obilate mogućnosti pri eksperimentisanju sa publikom, sa patentom kao što je 3D i "Percepto" producent Viljem Kesl (William Castle's) je koristio tehnologiju pseudo-elektroskog šoka za film The Tingler iz 1959. mameći publiku za, iz nedelje u nedelju, sve većim i jačim strahom. Klasični filmovi ovog perioda The Thing from Another World iz 1951. Christian Nyby-a ali se smatra da je to delo Haurda Hoksa (Howard Hawks) i Invasion of the Body Snatchers Dona Sigela(Don Siegel's) iz1956. su uspeli da kanališu paranoju hladnog rata, u zastrašujuću atmosferu bez direktnog uticaja događaja tog perioda. Reditelji su tokom decenije nastavili da spajaju elemente horror filma sa naučnom fantastikom. The Curse Of Frankenstein (Hammer Production, 1957)
Period krajem 1950-ih i početkom 1960-ih, je predstavljao razvitak prizvodnje horor filmova, uključujući Veliku Britaniju “Hammer Film Productions”.Ovaj studio je doživeo veliki internacionalni uspeh, krvavih filmova u boji, koji su koristili likove iz klasičnih filmova: The Curse of Frankenstein (1957), Dracula (1958), and The Mummy (1959) kao i mnogi nastavci. Studio i režiser Terens Fišer(Terence Fisher),su su prihvaćeni od strane većine kao pioniri modernog horor filma. Drugi stidiji su takođe doprineli razvitku filma u Velikoj Britaniji 1960-ih i '70-ih uključujući Tigon-British and Amicus, najpoznatijih po svom antološkom filmu Dr Terror's House of Horrors (1965). American International Pictures (AIP) su takođe napravili seriju filmova sa temom iz knjiga Edgara Alana Poa koje je režirao Rodžer Korman(Roger Corman) u glavnoj ulozi sa Vinsentom Prajsom(Vincent Price).Ovi ponekad kontraverzni u utrli puteve za filmove sa eksplicitnim nasiljem kako u horror filmovima tako i u meinstrim filmovima.
Horor zanr je star otprilike koliko i sam film. Prva prikazivanja natprirodnih pojava, pojavljuju se u nekoliko kratkih filmova bez zvuka stvorenih od pionira filma kao sto su Georges Méliès u kasnim 1890-im godinama, a jedan od njegovih najpoznatijih je La Manoir du diable (ili "The Devil's Castle"), snimljen 1896 godine i uzima se za prvi horor film. Jos jedan njegov poznati film je La Caverne maudite (ili "The Cave of the Demons"), snimljen 1898 godine. U ranim godinama 20 veka horor film dobija znatna unapredjenja ukljucujici i pojavljivanje prvog cudovista u dugometraznom horor filmu, Quasimoda, grbavca iz Notre-Dama koji se pojavio u Victor Hugo-voj knjizi, “Notre-Dame de Paris”(izdatoj 1831 godine). Filmovi Alice Guya sa Quasimodom kao glavnim likom su Esmeralda (1906), The Hunchback (1909), The Love of a Hunchback (1910) i Notre-Dame de Paris (1911).
Mnogi od prvih horor ostvarenja su dela Nemackih reditelja izmedju 1910 i 1920 godine, a mnogi od njih su znacajno uticali na kasniju Hollywood-sku produkciju. Paul Wegener-ov The Golem snimljen 1915 godine je bio prekretnica; godine 1920 Robert Wiene-ov The Cabinet of Dr. Caligari je bio koliko kontraverzan Americkoj publici, toliko i dobro prihvacen od strane posle ratnih sentimentalista i uticajan u svom ekspresionistickom stilu; najznacajniji film ove ere horora je sigurno Nosferatu iz 1922 godine, reditelja F. W. Murnaua, prvi sa vampirskom temom i nezvanicna adaptacija Bram Stoker-ovog Dracule. Rane Hollywood-ske drame su sadrzavale horor tematiku, ukljucujuci verzije The Hunchback of Notre Dame (1923) i The Monster (1925) (u kojima je glavne uloge igrao Lon Chaney, Sr. prva Americka horor zvezda). Njegova najpoznatija uloga je u filmu The Phantom of the Opera (1925).
1930s & 1940s
U ranim 1930-im Americke filmske produkcijske kuce, pre svih Universal Pictures Co. Inc. , pocinju da popularizuju horor film, prenoseci na platno seriju uspesnih filmova sa gotskom tematikom, ukljucujuci filmove kao sto su Dracula (1931) i The Mummy (1932), od kojih su neki uticali na stvaranje naucno-fantasticnog filma sa gotskim hororom; kao sto su James Whaleo-va ostvarenja Frankenstain (1931) i The Invisible Man (1933). Ovi filmovi koji su stvoreni radi uzbudjenja, u sebi su nosili i mnoge druge osbiljnije elemente pod uticajem nemackih ekspresionistickih filmova iz 1920-ih. Neki glumci su poceli da grade citave karijere u ovakvim filmovima, od kojih su najpoznatiji Boris Karloff i Bela Lugosi. Drugi studiji su imali mnogo manje uspeha, ali Rouben Mamoulin-ov Dr. Jekyll and Mr. Hyde (Paramount, 1931) i Michael Curtiz-ov Mystery of the Wax Museum (Warner Brothers, 1933) su znacajni horor filmovi.
Universal nastavlja da snima horor filmove tokom 1940-ih, sa The Wolf Man (1941), koji nije prvi film o vukodlaku, ali je sigurno jedan od najuticajnijih. Tokom ove decenije Universal nastavlja da radi na Frankenstain serijalu, kao i znatnom broju filmova u kojima predstavlja cudovista iz ovog filma. Takodje, u ovoj deceniji Val Lewton producira seriju uticajnih B-pictures za RKO Pictures, ukljucujuci Cat People (1942), I Walked with the Zombie (1943) i The Body Snatcher (1945).
1950s
Sa dramaticnim promenama u tehnologiji koji su obelezile 1950-e, ton horor filmova odbacuje gotiku i priblizava se naucno-fantasticnom zvuku. Teme nisko-budzetnih filmova ove decenije je pretnja covencanstvo koja dolazi “sa strane”: invazije vanzemaljaca i smrtonosne mutacije ljudi, biljaka i insekata. Ovi filmovi su omogucili iskoriscavanje publike, filmovima kao sto je “Percepto” (producenta Williama Castlea koristeci pseudo-electric-shock tehniku kasnije koriscenu u filmu The Tingler iz 1959 godine), terajuci publiku iz nedelje u nedelju na strah.Klasicni horor filmovi ovog perioda su The Thing from Another World (1951 pripisan Christianu Nybyu, ali se kasnije ispostavilo da je delo Howarda Hawksa) i Don Siegelov Invasion of the Body Snatchers (1956), koji je sirio paranoju Hladnog Rata u atmosfersku uzasnutost, sa direktnim iskoriscavanjem dogadjaja tih dana.
U kasnim 1950-im i ranim 1960-im veliki broj produkcijskih kuca se fokusirao na stvaranje horor filmova, ukljucujuci i Britansku kompaniju Hammer Film Productions. Hammer je stvorio ogromni internacionalni uspeh sa krvavim horor filmovima u kojima su igrali klasicni horor glumci kao sto su Peter Cushing i Christopher Lee, u filmovima kao sto su The Curse of Frankenstain (1957), Dracula (1958) i The Mummy (1959) i mnogi drugi. Hammer i reziser Terence Fisher su predstavljeni kao pioniri modernog horor filma. Druge kompanije su izvrsile udar na produkciju horor filma u Britaniji tokom 1960-ih i 1970-ih, ukljucujuci kompanije kao sto su Tigon-British i Amicus, kasnije najpoznatiji iz njihova produkcije Dr. Terror’s House of Horrors (1965). izmedju ostalih.
American International Pictures (AIP) pravi seriju filmova zasnovanih na delu Edgar Allan Poe-a, produciranih od strane Rogera Cormana, u kojima je glavnu ulogu igrao Vincent Price. Ova ponekad kontraverzna produkcija, je prokrcila put eksplicitnom nasilju kako u horor tako i u drugim filmovima.
1960s
1960-ih istice se zanr “psychological horror”, sa trilerima kao sto su Psycho (1960) Alfreda Hitchcocka, koristeci ljude-monstrume umesto natprirodnih da bi uplasili publiku; Michael Powellov Peeping Tom (1960), koji je klasicni primer ovog zanra. Psiholoski horori su nastavljeni da se snimaju sporadicno, sa The Silence of the Lambs (1991), kasnijim hitom ove subkulture, dok su neki od ovih filmova presli u zanr crimea i thrillera.
Duhovi i monstrumi su i dalje bili popularni. The Innocents (1961) i The Hounting (1963) su dva natprirodna psiholoska horror filma iz ranih 1960-ih godina sa visokom produkcijom i gotskom atmosferom. Hitchcock-ove The Birds (1963) su imale moderniju podlogu; primer “podivljale prirode”, kombinovane sa psiholoskim hororom.
Izuzetak (niskobudzetnih filmova) su filmovi Blood Feast (1963) i Two Thousand Maniacs (1964). Jedan od najuticajnijih filmova kasnih 1960-ih je George Romerov Night of the Living Dead (1968). Ovaj film sa zombie tematikom je kasnije postao “kulturalno i istorijski vazan”, dovoljno da udje u united States National Film Registry. Kombinovanje psiholoskog trilera sa secenjem/komadanjem, jos vise je udaljilo zanr od trendova gotskih horora ranijih decenija i priblizilo horror svakodnevnom zivotu.
Film Romana Polanskog Rosemary’s Baby (1968) postigao je koliko kriticki toliko i popularni uspeh, a sa jos vecom popularizacijom okultnog tokom 1970-ih, koji je ukljucivao i top box office film The Exorcist (1973) (reziranog od strane Williama Friedkina i napisana od strane Williama Peter Blattya, koji je i napisao delo), sa uspehom drugih horror filmova doprinosi tome da Djavo postane natprirodno zlo, cesto posedajuci trudne zene ili decu. Zla deca i reinkarnacije postaju popularni subjekat (primer je film Roberta Wisea iz 1977 godine Audrey Rose, koji nas suocava sa covekom koji tvrdi da je njegova kcerka reinkarnacija druge mrtve osobe). Drugi popularan satanisticki horor film je The Omen (1976), gde covek shvata da je njegov prtogodisnji usvojeni sin Antihrist.
Ideje 1960-ih pocinju da uticu na horror film, kako mladost ukljucena u protivkulturu pocinje da istrazuje medije. Wes Craven-ov film The Last House on the Left (1972) i Tobe Hooper-ov The Texas Chain Saw Massacre (1974) su nazvani hororima Vijetnamskog rata koji pomeraju granice do ivice; George Romero snima Dawn of the Dead (1978); Kanadski reziser David Cronenberg unapredjuje “mad scientist” podzanr istrazivajuci privremeni strah prema tehnologiji i drustvu i donosi inovaciju “body horror”, koja pocinje filmom Shievers (1975).
Takodje 1970-ih, horor autor Stephen King, dete 1960-ih, prvi put stupa na filmsku scenu. Adaptacije mnogih njegovih dela dolaze kroz film na veliki ekran, pocinjuci sa Brian DePalmovom adaptacijom Kingove prve izdate novele, Carrie (1976), koji je nominovan za Academy Award, isticuci da njegov film ima cilj da istrazi psiholoski uticaj, a manje da uplasi. John Carpenter, (koji je rezirao crnu komediju Dark Star (1974)) i Howard Hawk-inspirisani akcionim filmom Assault on Percinct 13 (1976), stvaraju hit Halloween (1978), pocetak modernog “slasher filma”. Ova podkultura je sadrzala veliki broj nasilnih filmova nastalih u ovoj deceniji, Halloween takodje postaje najuspesniji nezavisni film svih vremena. Drugi slasher filmovi vredni pomena snimljeni tokom 1970-ih ukljucuju Bob Clarkov Black Christmas (1974).
Godine 1975 Steven Spielberg skrece paznju na sebe filmom Jaws, stvarajuci tako ne samo uspesan horor film, vec i film koji je bio uspesan na box officeu. Film je zapoceo talas filmova o zivotinjama-ubicama kao sto su Joe Dante-ovi Piranha, Orca i Up From The Depths. Jaws je cesto predstavljan kao jedan od prvih filmova koji je koristio tradicionalne B-movie elemente horor i kasapljenje u visokobudzetnom Hollywood filmu. Godine 1979 film Alien kombinuje naturalisticku glumu i graficko nasilje 1970-ih godina.
U isto vreme, pocinje eksplozija horor filma u Evropi, narocito od strane Itlijanskih umetnika kao sto su Mario Bava, Dario Argento i Lucio Fulci i Spanskih umetnika kao sto su Jacinto Molina (poznat kao Paul Naschy) i Jesus Franco, koji susnimali na engleskom i tako punili bioscope. Ovi filmovi su bili pod uticajem uspeha Hammera iz 1960-ih i ranih 1970-ih, generalno koristeci tradicionalne horor motive kao sto su vampire, vukodlaci, psiho-ubice, demoni, zombiji, ali odnoseci se sa njima na Evropski nacin koji je ukljucivao kasapljenje i seksulnost. Nacionlni filmovi vredni pomena su “giallo” filmovi iz Italije i Jean Rollin-ovi romanticno/eroticni filmovi iz Francuske.
U medjuvremenu, u Hong Kongu, umetnici inspirisani uspehom Hammera i Euro-horora pocinju da produciraju horor filmove sa neobicnom Azijskom uvrntoscu. Shaw Studios producira film Legend of the Seven Golden Vampires (1973) u saradnji s Hamerom, tezeci da stvore svoj originalni film. Zanr je eksplodirao pocetkom 1980-ih, sa Sammo Hung-ovim filmom Close Encounters of the Spooky King (1981), lnsirajuci podzanr “kung-fu coedy horror”, podzanr koji su karakterisali poskakivajci lesevi i zenski duhovi, poznati kao fox spirit, od kojih su najpoznatiji Mr. Vampire 91985) i A Chinese Ghost Story (1987).
1980s
Skoro svaki uspesni horor film 1980-ih imao je svoj nastavak. Godine 1982 film Poltergeist (reziran od strane Tobe Hoopera) doziveo je dva nastavka kroz televizijske serije. Beskrajni nastavci Helloween, Friday the 13th (1980) i Was Craven-ov A Nightmare on Elm Street (1984), bili su popularni horor folmovi 1980-ih, uprkos cinjenici da je ovaj trend dosta kritikovan. Jos jedan popularan film 1980-ih je Stephen King-ov i George A. Romerov Creepshow je doziveo svoj nastavak 1987 godine, Creepshow 2.
Nista manje, originalni horor filmovi su se pojavljivali sporadicno: Clive Barkerov Hellraiser (1987) i Tom hollandov Child’s Play (1988), su doziveli ogroman uspeh, uprkos cinjenici da su praceni nastavcima. Takodje, godine 1980 snimljen je Stanley Kubrick-ov natprirodni triler The Shining, koji je postao jedan od najpopularnijih i najuticajnijih filmova decenije.
Kako je filmski box office trazio sve osbiljnije filmove, uspeh modernog horor filma poceo je da opada (na primer John Carpenter-ov The Thing (1982)) pocinje da trazi novu publiku medju kucnim gledaocima, a ne u bioskopima. Motel Hell (1980) i Frank Henelotter-ov Basket Case Dead (1982) su prvi filmovi 1980-ih sa mracnom atmosferom prethodne decenije, (zombie filmovi kao sto su Night of the Living Dead i Down of the Dead su sadrzavali crnu komediju i satiru, ali su bili vise mracni nego smesni). David Cronenberg izdaje rimejk filma The Fly koji je snimljen 1986 godine,otprilike nekoliko nedelja posle James Cameron-ovog Aliens, Stuart Gordon-ovog Re-Animator, Dan O’Bannon-ovog The Return of the Living Dead i Lloyd Kaufmn-ovog The Toxic Avanger (svi snimljeni 1985 godine),. Sam Raimi snima Evil Dead II (1987), nastavak filma The Evil Dead (1981)-pokusavajuci da stvori horor-komediju. Reditelj sa Novog Zelanda Peter Jackson inspirisan Raimi-jevim pokusajem snima mikro-budzetski film Bad Taste (1987). Iste godine, od Nemca Jörga Buttgereita, nam dolazi film Nekromantik, uznemirujuci film o zivotu i smrti nekrofilijaka.
Horor filmovi su sve vise postajali kontraverzni: u UK su zabranjival takav material i nisu dopustali deci da ih gledaju. Mnogi vilmovi su oznaceni kao ‘video nasties” i zabranjivani. U USA, Silent Night, Deadly Night, veoma kontraverzan film iz 1984 godine, doziveo je neuspeh u biodkopima, a kasnije povucen izdalje produkcije zbog svoje teme: ubica Santa Claus (Deda Mraz).
U prvoj polovini 1990-ih, zanr se nadovezuje na teme iz 1980-ih godina. Ovo je praceno manje znacajnim komercijalnim uspehom nastavaka filmova iz Child’s Play i Leprechaun serije. Filmovi A Nightmare on Elm Street, Friday the 13th, i Halloween su doziveli svoje nastavke tokom 1990-ih, i svi su praceni negativnim kritikama, izuzev Was Craven-ovog New Nightmare.
Zabeleska: New Nightmare, pracen Filmovima In The Mouth of Madness, The Dark Half i Candyman, su deo mini-pokreta samo-opustajucih horor filmova. Sto znaci da je svaki film doticao odnose izmedju nerealnog/izmisljenog horora i realnog horora. Candyman, npr. istrazuje povezanost izmedju urbane legende i realisticnog horora sa rasizmom ciji product je zastrasujuc. In The Mouth of Madness zauzima literalni pristup, dok njegov protagonista prelazi iz stvarnog sveta u novelu/knjigu ludaka kojeg prati. Ovaj refleksivni stil postaje jos upecatljiviji i ironicniji sa dolaskom fima Scream.
Kanadski film Cube (1997) je najverovatnije jedan od retkih horor filmova 1990-ih koji je baziran na relativnom knjizevnom konceptu: u stanju je da izazove veliku razmeru razlicitih strahova, a dotice se i socijalnih tema (kao sto je strah od birokratije), koji je prethodno bio totalno neiskoriscen.
Dva glavna problema koji su potisnuli horor film u ovom periodu: kao prvo, horor zanr je sam sebe zasitio neprestanim kasapljenjem koje se prikazivalo u filmovima iz 1980-ih. Drugo, adolescentska publika koja je osetila krvavost i morbidnost prethodne decenije je odrasla, a zamenjena je publikom koja je bila zarobljena eksplozijom naucne fantastike i fantazije, sa specijalnim efektima i kompjuterski generisanim slikama.
0 коментара:
Постави коментар